İngiltere’nin dış istihbarat servisi MI6, 116 yıllık tarihinde ilk kez bir kadın liderle tanışacak.

Blaise Metreweli, 1999 yılında katıldığı bu prestijli teşkilatta, 18. başkan olarak eski Türkiye Büyükelçisi Sir Richard Moore’dan görevi devralacak. Devir teslim işlemi, bu yılın sonlarına doğru gerçekleştirilecek.

Teknoloji ve yenilik alanında sorumluluk üstlenen Metreweli, yeni görevine “gurur ve onur” duyduğunu belirtti.

Başbakan Sir Keir Starmer, bu tarihi atamayı “istihbarat servislerinin faaliyetlerinin en kritik olduğu dönemde” gerçek bir yenilik olarak tanımladı.

Birleşik Krallık’ın dış istihbarat birimi MI6, yurtdışında güvenlik için istihbarat toplamakla yükümlüdür.

47 yaşındaki Metreweli, şu anda ajanların gizliliğini sağlamak ve tehditlerle başa çıkmak amacıyla yeni stratejiler geliştiren önemli teknoloji bölümünün başkanlığını yürütmekte, bu alanda çalışanlar “Q” olarak adlandırılmaktadır.

• MI6: James Bond’un yardımcısı ‘Q’ gerçek hayatta bir kadın.

MI6’nın Londra’daki merkezi, Thames Nehri kıyısında bulunuyor.

Yeni görevi hakkında görüşlerini paylaşan Metreweli, “MI6, MI5 ve GCHQ ile birlikte, İngiliz halkının güvenliğini koruma ve Birleşik Krallık’ın yurtdışındaki menfaatlerini savunma noktasında önemli bir işlev görüyor,” dedi ve ekledi:

“MI6’nın cesur çalışanları ve geniş uluslararası ortaklarımızla birlikte bu görevi sürdürmeyi sabırsızlıkla bekliyorum.”

Cambridge Üniversitesi’nde antropoloji okuyan Metreweli, daha önce MI5’ta – MI6’nın kardeş kuruluşu olan – üst düzey pozisyonlarda görev yapmış ve kariyerinin çoğunu Orta Doğu ile Avrupa’da geçirmiştir.

2024 yılında, İngiltere’nin dış politikasına yaptığı katkılarından dolayı St Michael ve St George Nişanı ile ödüllendirilmiştir.

MI5’te görev yaptığı Aralık 2021’de Telegraph’a “Direktör K” ismiyle konuşan Metreweli, Birleşik Krallık’ın ulusal güvenliğine yönelik tehditlerin “gerçekten geniş bir yelpazede” olduğunu belirtmişti:

“Gözlemlediğimiz tehditler, hükümeti, sırları ve insanlarımızı koruma, ekonomimizi ve kritik bilgileri koruma gibi unsurları kapsıyor.”

“Rusya’nın değil, Rus devlet faaliyetlerinin hala bir tehdit oluşturduğunu” ve Çin’in “dünyanın dengesini bozarak Birleşik Krallık’a hem büyük fırsatlar hem de tehditler sunduğunu” ifade etmişti.

‘C’ Nedir ve Ne İş Yapar?

• C, resmi adıyla Gizli İstihbarat Servisi (MI6) başkanıdır ve dışişleri bakanına karşı sorumludur.
• C, diğer üst düzey hükümet yetkilileriyle birlikte Ortak İstihbarat Komitesi’nin bir parçasıdır. İstihbarat raporları alır, mevcut sorunları analiz eder ve başbakana öneriler sunar.
• C kısaltması, şef kelimesinin (İngilizce chief) kısaltması olarak düşünülse de bu doğru değildir.
• Gizli Servis Bürosu, 1900’lerin başında kurulan ilk İngiliz istihbarat teşkilatıdır ve Yüzbaşı Mansfield Cumming tarafından yönetilen bu kuruluş, her zaman “C” olarak imzalar atmıştır, bu gelenek günümüze kadar sürmüştür.
• Yüzbaşı Cumming, yeşil mürekkeple yazdığı için, MI6’nın başkanının yazdığı tek kişi olarak kalmaktadır.
• C’nin ajanlarına “öldürme yetkisi” verme yetkisi yoktur. Ancak, bu yetki dışişleri bakanı tarafından verilebilir.
• 1994 tarihli İstihbarat Hizmetleri Yasası’nın 7. Bölümü’ne göre, MI6 ajanları bazı eylemleri gerçekleştirmek üzere yetkilendirilebilir; bu eylemler ölümcül güç kullanımı da dahil olmak üzere yasadışı olabilecektir. Ancak, bu işlem uzun ve karmaşık bir yasal süreç gerektirir.

Yeni Dönem ve Zorluklar

Metreweli’nin liderlik edeceği kurum, bugüne kadar görülmemiş zorluklarla karşı karşıya kalacaktır.

Bu zorlukların coğrafi kaynakları, ağırlıklı olarak Rusya, Çin, İran ve Kuzey Kore gibi ülkelerden gelmektedir; bu dört ülke, Birleşik Krallık ve Batı’nın uluslararası çıkarlarını hedef almak için daha güçlü bir iş birliği içindedirler.

Bunun yanı sıra, dijital alandaki zorluklar da mevcuttur.

MI6’nın işlevi, düşman ülkelerle birlikte Al Kaide gibi devlet dışı aktörlerden bilgi toplamak için insan kaynakları kullanmaktır.

Hızla değişen dijital dünyada MI6, artık pek çok istihbaratı çevrimiçi ortamlardan ve uzaydan toplamak zorunda olup, düşmanlarını geride bırakmak için daha hızlı hareket etmelidir.

Financial Times’a yazan Richard ve Burns, Ukrayna’daki çatışmanın ötesinde iki yabancı istihbarat servisinin “Rusya’nın Avrupa genelindeki sabotaj kampanyasını bozmak üzere iş birliği yaptığını” vurguladı.

Ayrıca, Çin’in yükselişinin 21. yüzyılın başlıca istihbarat ve jeopolitik zorluklarından biri olduğunu ekleyerek, Orta Doğu’da gerilimi azaltma adına “çok sayıda girişimde” bulunduklarını belirttiler.

2024 sonbaharında görevini devredecek olan Sir Richard, 15 Haziran’da yaptığı açıklamada, meslektaşının “tarihi atamasından” “memnuniyet duyduğunu” ifade etti:

“Blaise, olağanüstü bir istihbarat subayı ve liderdir; teknoloji konusundaki öngörüleriyle, MI6 için büyük bir kazançtır.”

“Kendisi MI6’nın ilk kadın başkanı olarak göreve başlayacak olmasından dolayı heyecan duyuyorum.”

MI6’nın yeni liderinin sorumluluğunu üstleneceği Dışişleri Bakanı David Lammy, Metreweli’nin “ideal bir aday” olduğunu ve Birleşik Krallık’ın “küresel istikrarsızlık ve kompleks güvenlik tehditleri” ile başa çıkmasına yardımcı olacağını ifade etti.

“Sir Richard Moore’a hizmetleri ve liderlik süresi boyunca gösterdiği özveri için teşekkür ediyorum,” diye ekledi Lammy.

Başbakan Keir Starmer, Richard Moore’a “özverili hizmetleri” için teşekkür ederek, “Blaise’in, ülkemizi koruma görevinde mükemmel liderliği sürdüreceğine inanıyorum,” dedi.